Het wetsvoorstel omtrent de regulering van online gokken dat staatssecretaris Fred Teeven deze zomer indiende was langverwacht. Reikhalzend was er jarenlang uitgekeken naar het moment dat online gokken in Nederland legaal zou worden. Ondertussen is duidelijk geworden dat Teeven en zijn vrienden hun tijd beter hadden kunnen besteden aan klaverjassen. 5 redenen waarom:
1. Preventie van verslavingen
Gokverslavingen zijn één van de meest voorkomende verslavingen. Relaties, huishoudens en gezinnen kunnen er aan onderdoor gaan, schulden kunnen zich opstapelen en hele levens ruïneren. En wij zijn de eerste om dit toe te geven. Maar het wetsvoorstel, dat in de preventie van gokverslavingen één van zijn speerpunten kent, is een typisch voorbeeld van typisch politieke taal: heel veel woorden gebruiken om niks te zeggen. Want waarin eerst wordt aangegeven hoe naar gokverslavingen wel niet zijn, wordt er vervolgens amper oplossingen gegeven. Er wordt wel gekeken hoe beginnende verslavingen misschien kunnen worden voorkomen, maar met mensen die al last hebben van een verslaving wordt totaal geen rekening gehouden. Vanuit de overheid is er een register ondergebracht bij de Kansspelautoriteit, waar gokverslaafden zich kunnen laten registreren om in de toekomst uitgesloten te worden van toegang tot casino’s, om risico’s te voorkomen. Maar het nadeel van iemand die verslaafd is, dat hij of zij zich niet zomaar uit het veld laat slaan. Als er nu al een groot aanbod aan illegale online casino’s is, dan gaan ze toch daarheen als ze niet meer bij vergunninghouders kunnen gokken? Er ligt dus een grote taak bij de vergunninghouder, oftewel het casino zelf. Zij moeten spelers gaan screenen, de spelersrekening laten zien, en de gokker erop attenderen als ze veel geld uit geven. Daarnaast moeten zij informatie beschikbaar stellen op hun site over gokverslavingen. Dat is natuurlijk één grote grap. Als je in de slijter een folder neerlegt over alcoholverslavingen, denk je dan echt dat de alcoholist zijn fles whisky laat liggen? Toch kan het nog ludieker. Hier enkele passages uit het wetsvoorstel over de rol van spelers als het gaat om preventie van gokverslavingen:
‘’De speler is verantwoordelijk voor zijn eigen speelgedrag. Zo dient hij niet langer te spelen dan goed voor hem is en niet meer geld te riskeren dan verantwoord is.’’
En: ‘’ Tot de eigen verantwoordelijkheid van de speler behoort onder meer dat deze vooraf nadenkt over de grenzen die hij zichzelf bij het deelnemen aan kansspelen op afstand wil stellen.’’
Een gokverslaafde zoekt de adrenaline, die juist bij online casino’s nog hoger is door het hogere tempo, en de lage drempel van toegankelijkheid (iets wat zelf in het wetsvoorstel wordt aangegeven). Hoe kan je in hemelsnaam verantwoordelijkheid zoeken bij een verslaafd gokker?
2. Onbetrouwbare gokomgeving
De reactie van de Kansspelautoriteit, de overheidswaakhond voor de gokwereld, was bij monde van voorzitter Jan Suyver dat het grootste belang van de wet is dat gokkers in een veilige en betrouwbare omgeving kunnen spelen. Dit is natuurlijk absoluut belangrijk. Maar wordt hiermee niet geïmpliceerd dat het hiervoor allemaal niet veilig was? Wordt hiermee niet gewoon gezegd dat alle online casino’s waar de naar schatting 750.000 gokkers die Nederland kent de afgelopen jaren hun spelplezier zochten, eigenlijk onbetrouwbaar zijn?
Daarnaast krijg je een hoop gedoe met de gevestigde namen in de huidige online gokwereld. Zij hebben natuurlijk op illegale wijze hun geld verdiend de afgelopen jaren, en hebben een voorsprong op de nieuwe concurrenten. Moeten zij dan wel een vergunning ontvangen? Er wordt in de wet wel gerept over waaraan de vergunningshouders moeten voldoen, maar wat ga je doen aan alle al actieve casino’s in Nederland, die misschien geen vergunning hebben, en niet de hele toets van de Kansspelautoriteit hebben doorlopen, maar wel een breed publiek hebben?
Het derde heikele punt in de bestrijding van illegale casino’s is de kanalisatiegraad. Fred Teeven gaat in zijn wetsvoorstel uit van een kanalisatie van 80%, wat betekent dat 80% van de huidige Nederlandse gokkers straks bij legale casino’s gaat gokken. Waarop wordt dit gebaseerd? Zou een gokker, die al een account heeft bij een illegaal online casino, daar bijvoorbeeld lid is van een VIP-club, en een hoog krediet aan spelerspunten heeft, echt overstappen naar een legaal casino, al helemaal als dat casino bijvoorbeeld mindere promotieacties of instapbonussen heeft? We denken het niet.
3. Privacy schending
Om illegaal gokken te voorkomen is er uiteraard toezicht nodig, zeker als je het gaat reguleren. Gegevens van vergunninghouders én die van spelers moeten bekeken worden. Omdat online casino’s bijvoorbeeld ook moeten voldoen aan de Wet tegen witwassen en financiering van terrorisme, moeten betaal- en credit cardgegevens bekeken kunnen worden. Eén van de manieren om dit makkelijker te kunnen bekijken is om alleen in het financiële verkeer tussen speler en vergunninghouder alleen nog maar geldtransfers tussen Nederlandse rekeningen toe te staan. Maar hiermee worden wel een hele hoop in het buitenland gevestigde spelers buitengesloten. Er wordt ook niet aangegeven wat er wordt gedaan met de gegevens, en zou er eigenlijk een externe waakhond moeten komen die erop toeziet dat de overheid de eigen Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) niet overtreedt. Maar wie weet wordt het in de toekomst ook mogelijk dat hypotheekverstrekkers kunnen zien of iemand gokt.
Privacy schending is ook mogelijk bij de registratie van de leden. Om te voorkomen dat minderjarigen zich registreren, en om te voorkomen dat gokverslaafden uit het CRUCKS-register zich registreren zijn er verschillende ideeën over hoe de vergunningshouder dit moet aanpakken. Registratie via DigiD stuit op verzet, zelfs vanuit de hoek van de vergunningshouder zelf, die bang is dat door een omslachtige manier van registratie gokkers eerder naar illegale aanbieders gaan met makkelijkere registratiemogelijkheden. De registratie met ID-kaart is natuurlijk al helemaal lachwekkend, want wie eens jong is geweest weet dat het in het ‘echte’ leven al makkelijk is om rond te lopen met een nagemaakt ID, laat staan op het internet. En wie controleert of diegene die een ID-kaart instuurt ook diezelfde persoon is als op het kaartje? Het ontbreken van fysiek contact door het internet is een probleem dat eigenlijk bij alle punten wel opspeelt.
4. Belastingtarieven
Fred Teeven maakt zich enorm druk dat spelers die momenteel op de illegale markt gokken straks niet naar de vergunningshouders komen. Daarom is er in het wetsvoorstel ruimte voor een voordeliger belastingtarief ten opzichte van ‘normale’ casino’s. Dat ziet er als volgt uit: momenteel betaal je als speler in een ‘normaal’ casino 29% belasting over je bruto spelresultaat, en bij online casino’s moet dat 20% worden. In de woorden van de overheid: ‘om de kanalisatie te bevorderen’. Het is natuurlijk helemaal geen slecht idee om te kijken naar hoe je gokkers naar online casino’s kan lokken. Maar met een dergelijk voordeliger online belastingtarief worden de ‘normale’ casino’s dus wel benadeeld, en die hebben het al niet makkelijk, zeker met de wetenschap dat de online casino’s de toekomst hebben. Zij moeten al geld steken in de omslag naar de online markt, met het opstarten van sites. Daarnaast kan er ook buitenlandse concurrentie komen, en zullen veel gokhallen en casino’s de oplopende kosten niet aankunnen. Dit zal kunnen resulteren in het sluiten van dergelijke casino’s, met het verlies van talloze banen als gevolg. Dit is natuurlijk in deze tijd niet wenselijk, met de werkloosheid die er al is, maar Fred Teeven heeft alle bezwaren naast zich neergelegd. Een proces tegen het wetsvoorstel vanuit de casino-eigenaren als gevolg.
Ook vanuit de politiek komt er kritiek op dit voorstel. De PvdA-fractie dreigt tegen het wetsvoorstel te stemmen als er niet wat gedaan wordt aan de differentiatie in belastingtarieven. Zij vinden dat er gelijke belastingtarieven moeten zijn, als het moet beiden op 29%. Toch bestaat hierbij weer het gevaar dat gokkers wegblijven van de legale markt, omdat dit nog steeds hoge belastingen zijn. En ook een marktleider als Unibet liet weten dat er bij 29%, maar ook bij 20% geen licentie zal worden aangevraagd. Pas bij 10% wordt er over nagedacht. Hier had Fredje toch wat beter over moeten nadenken.
5. Reclame
Toon Gebrands, algemeen directeur bij PSV, zei het al. Nederland loopt enorm achter. In andere landen is online gokken al jaren legaal, en sportclubs profiteren daarvan. Al het geld gaat naar het buitenland, volgens de bestuurder. Want inderdaad, als het hier legaal wordt, kunnen buitenlandse aanbieders hier een licentie aanvragen, waardoor er hier interessante sponsordeals door bijvoorbeeld voetbalclubs gesloten kunnen worden, zoals allang in het buitenland gebeurd. Het probleem waar dan echter op wordt gestuit, is de reclamewetgeving in Nederland omtrent gokken. Het is namelijk verboden om reclame te maken voor online gokken in Nederland. Nog wel tenminste, want in het wetsvoorstel wordt een verandering hierin voorgesteld. Het moet mogelijk worden om reclame te maken voor online gokken, maar online gokken mag niet gestimuleerd worden. Lees de zin opnieuw. Reclame is een middel dat wordt ingezet om mensen over te halen van een dienst gebruik te maken. Oftewel, je zet dit middel in om ze te stimuleren tot gokken. Het is dus een tegenstrijdige passage uit het wetsvoorstel. Waar ligt de grens? Komt er een autoriteit die reclames gaat controleren. Stemmen gaan al op om in elk geval reclames op televisie te verbieden, en sponsordeals bij voetbalclubs worden als gevaarlijk gezien, omdat het minderjarigen aantrekt. En daar komen we weer uit bij de uitspraken van Gebrands, over de misgelopen inkomsten.
Conclusie
Om deze wet in te dienen zullen er veel dingen moeten veranderen, ‘normale’ casino’s zullen banen zien verliezen, moeten de omslag maken naar online, en zullen een nog hogere concurrentie zien, als buitenlandse aanbieders de markt betreden. Dit is op zich niet erg, maar hoe meer vergunninghouders, hoe moeilijker het toezicht. Hoe ga je de huidige gokkers op illegale sites naar je legale aanbieders lokken? Wat ga je doen met de privacygegevens? Hoe ga je verslavingen echt voorkomen, als je niet weet wie er nou eigenlijk achter het computerscherm zit? Vragen genoeg, te weinig antwoorden. Het is eigenlijk ondenkbaar dat deze wet vanaf 1 januari 2015 ingaat. Hoe ironisch ook, Freds wetsvoorstel is één grote gok.
